♠️ ਮਾਨਸਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ♠️

♥️ ਮਾਨਸਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਦਾ ਇੱਕ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈ। ਮਾਨਸਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਬਠਿੰਡਾ, ਸੰਗਰੂਰ, ਰਤੀਆ, ਸਿਰਸਾ (ਹਰਿਆਣਾ) ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। 1992 ਵਿੱਚ ਬਠਿੰਡਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਨਾਲੋਂ ਅਲੱਗ ਹੋ ਕੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਬਣਨ ਉਪਰੰਤ ਹੁਣ ਇਸ ਵਿੱਚ ਬੁਢਲਾਡਾ ਤੇ ਸਰਦੂਲਗੜ੍ਹ ਉੱਪ-ਬਲਾਕ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਏ। ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਮੁੱਖ ਸ਼ਹਿਰ ਮਾਨਸਾ, ਬੁਢਲਾਡਾ, ਭੀਖੀ, ਬਰੇਟਾ, ਸਰਦੂਲਗੜ੍ਹ, ਬੋਹਾ ਅਤੇ ਝੁਨੀਰ ਹਨ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਕੁੱਲ 242 ਪਿੰਡ ਹਨ। 1992 ਵਿੱਚ ਤਤਕਾਲੀ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਹਕੂਮਤ ਨੇ ਮਾਨਸਾ ਨੂੰ ਬਠਿੰਡੇ ਨਾਲੋਂ ਅਲੱਗ ਕਰ ਕੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਬਣਾਇਆ ਸੀ।

🕠 ਟਾਈਮ ਜ਼ੋਨ 🕠

ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ (UTC+5:30)

🌀 ISO 3166 ਕੋਡ

🚍 ਵਾਹਨ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਪਲੇਟ 🚍

       PB-31

👧 ਔਰਤ-ਮਰਦ ਅਨੁਪਾਤ 👦

         1000/880 ♂/♀

✍️ ਸ਼ਾਖ਼ਰਤਾ ✍️

        63%

🎴 ਵੈੱਬਸਾਈਟ 🎴

www.mansa.nic.in

🀄 ਇਤਿਹਾਸ 🀄

ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਜੇ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰੀਏ ਤਾਂ ਮਾਨਸਾ ਸ਼ਹਿਰ 1️⃣8️⃣8️⃣8️⃣ ਦੇ ਕਰੀਬ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਸੀ। ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦੇ ਕਥਨ ਅਨੁਸਾਰ ਖਿਆਲਾ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਇੱਕ ਫਕੀਰ (ਮਾਣਾਂ) ਇੱਕ ਝੂੰਬੀ ਵਿੱਚ ਰਿਹਾ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਖਿਆਲਾ ਪਿੰਡ ਦੇ ਵਾਸੀ ਉਸ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਤਿੰਨ-ਚਾਰ ਘਰ ਮਾਨਸ਼ਾਹੀਆਂ ਦੇ ਵੀ ਇਥੇ ਆ ਵਸੇ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਨਾਂ ਉਸ ਫ਼ਕੀਰ ਦੇ ਨਾਂ ’ਤੇ ਮਾਨਸਾ ਪੈ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਅੱਜ ਵੀ ਲੋਕ ਛੋਟੀ ਮਾਨਸਾ ਆਖਦੇ ਹਨ। ਸਮਾਂ ਬੀਤਣ ਉਤੇ 1️⃣9️⃣0️⃣2️⃣ ਵਿੱਚ ਇੱਥੇ 🎫 ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨ 🛤️ ਵਿਛਾਈ ਗਈ ਅਤੇ 🛤️ ਸਟੇਸ਼ਨ ਬਣਨ ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਵਸੋਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੁੰਦਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਮਾਨਸਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਇਆ। ਸਨਅਤੀ ਤੌਰ ’ਤੇ ਸਮੁੱਚਾ ਮਾਨਸਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਛੋਟੀ ਜਾਂ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ਦੀ ਸਰਕਾਰੀ ਸਨਅਤ ਇਸ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੈ।

🚧 ਬਣਤਰ 🚧

ਨਵਾਂ ਬਣਿਆ ਮਾਨਸਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪੁਰਾਣੇ ਸਮੇਂ 2️⃣4️⃣9️⃣ ਪਿੰਡਾਂ, 6️⃣ ਥਾਣਿਆਂ ਅਤੇ 2️⃣ ਸਬ-ਤਹਿਸੀਲਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਮਾਨਸਾ ਸਬ-ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਸਬ-ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਵਧੇਰੇ ਕਰ ਕੇ ਰਿਆਸਤ ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਬਰਨਾਲਾ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ। ਪੁਰਾਣੇ ਸਾਂਝੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹਿਸਾਰ ਦੀ ਤਹਿਸੀਲ ਫ਼ਤਿਹਾਬਾਦ, ਸਬ-ਤਹਿਸੀਲ ਢੁੰਗਾਨਾ ਦੇ ਬਾਹਰੇ ਨਾਲ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਬੁਢਲਾਡਾ ਥਾਣੇ ਦੇ 1️⃣2️⃣ ਪਿੰਡ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋ ਸਬ-ਤਹਿਸੀਲਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਭੀਖੀ ਅਤੇ ਬਰੇਟਾ ਵੀ ਤਹਿਸੀਲਾਂ ਹੋਇਆ ਕਰਦੀਆਂ ਸਨ। ਭੀਖੀ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਚਹਿਲਾਂ ਦੇ ਰਾਜੇ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਵੀ ਸੀ। ਇੱਥੇ 4️⃣0️⃣ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਿੰਡ ਚਹਿਲਾਂ ਦੇ ਹੋਣ ਕਰ ਕੇ ਅਜੇ ਵੀ ਇਸ ਨੂੰ ਚਹਿਲਾਂ ਦਾ ਝਲੇਗ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਜੋਗੀ ਪੀਰ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਕੋਇਆ ਬਹਾਵਲਪੁਰ ਦੇ ਰਸਤੇ ਆਏ ਇਰਾਨੀ ਧਾੜਵੀਆਂ ਨਾਲ ਲੜਦਿਆਂ ਇੱਥੇ ਹੀ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਰੱਲਾ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਗੋਤਾਂ ਵਿੱਚ ਦੂਜਾ ਨੰਬਰ ਮਾਨਾਂ, ਤੀਜਾ ਸਿੱਧੂਆਂ, ਚੌਥਾ ਗਿੱਲਾਂ, ਫਿਰ ਦਲਿਓ, ਚੌਹਾਨ, ਧਾਲੀਵਾਲ, ਢਿੱਲੋਂ ਆਦਿ ਦਾ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਘੱਗਰ ਉਤੇ ਵਾਸਾ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਹੀ ਦੰਦੀਵਾਲਾਂ ਦਾ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਘੱਗਰ ਤੋਂ ਪਾਰ ਦਾ ਇਲਾਕਾ-ਹਿੰਦੂ ਬਾਗੜੀਆਂ ਦਾ ਵੀ ਹੈ। ਪੁਰਾਣੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਇਥੇ ਸਿੰਚਾਈ ਕੇਵਲ ਕੋਟਲਾ ਅਤੇ ਘੱਗਰ ਸਾਖ ਦੀਆਂ ਨਹਿਰਾਂ ਅਤੇ ਰਜਵਾਹਿਆਂ ਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਸੀ।

🔥 ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨ 🔥

ਮਾਨਸਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਵਸਨੀਕਾਂ ਨੇ ਲੰਬਾ ਸਮਾਂ ਲੋਕ-ਪੱਖੀ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਇਆ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚੋਂ ਕੱਢਣ ਲਈ ਲਗਾਤਾਰ ਲੜਨਾ ਪਿਆ ਤੇ ਫਿਰ ਮੁਜ਼ਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹੱਕ ਲੈਣ ਲਈ ਰਜਵਾੜਾਸ਼ਾਹੀ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਜੂਝਣਾ ਪਿਆ। ਨਕਸਲੀ ਲਹਿਰ ਦੌਰਾਨ ਵੀ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਗਿਆ। ਮਾਨਸਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਨੂੰ ਲੋਕ ਲਹਿਰਾਂ ਦੇ ਗੜ੍ਹ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਥੋਂ ਦੀਆਂ ਲੋਕ ਲਹਿਰਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਹੋ ਕੇ ਲੇਖਕਾਂ ਤੇ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀਆਂ ਨੇ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਲਿਖਿਆ ਹੈ। ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਨਾਟਕਕਾਰ ਹਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਦਾ ਲਿਖਿਆ ਨਾਟਕ ‘ਰੱਤਾ ਸਾਲੂ’ ਵੀ ਮਾਨਸਾ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਚੱਲੀ ਮੁਜ਼ਾਰਾ ਲਹਿਰ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਹੋ ਕੇ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲਿਖਾਰੀ, ਨਾਟਕਕਾਰ, ਪੱਤਰਕਾਰ, ਕਲਾਕਾਰ, ਕਵੀ ਅਤੇ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਹਨ।

🚸 ਸਿੱਖਿਆ ਖੇਤਰ 🚸

ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਸਰਕਾਰੀ ਨਹਿਰੂ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਕਾਲਜ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ ਅਧੀਨ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਦੋ ਕਾਲਜ ਕੁੜੀਆਂ ਲਈ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਾਫ਼ੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਸਕੂਲ ਹਨ। ਮਾਤਾ ਸੁੰਦਰੀ ਗਰਲਜ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਮਾਨਸਾ ਨਵੀਂ ਕਚਹਿਰੀ ਰੋਡ ਦੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।

🚸 ITI Mansa

Mansa Scissors Near Mansa Barnala Road Mansa 151505

Phone: 01652-227788

🚸 Guru Nanak College Budhlada

Jakhal Road Budhlada

Phone: 01652-253146

🚸 Nehru Memorial Government College

Sirsa Road Mansa

Email: nmgcmansa786 [at] gmail [dot] com

Phone: 01652-232074

🚸 Mata Sundari Girls College

Guru Arjan Dev Nagar Mansa 151505

Phone: 01652-227111

🚸 Government ITI Budhlada

Bhikhi Road, Budhlada, Mansa 151502

Phone: 01652253040

🚸 Sardar Balraj Singh Bhunder Memorial University College Sardulgarh

Near Court Complex Sardulgarh District Mansa 151507

☪️🕉️ ਮਾਨਸਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਧਰਮ ✡️✝️

ਸਿੱਖ ਧਰਮ 

  77.75%

🔱 ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ 

  20.34%

☪️ ਇਸਲਾਮ 

  1.35%

🕎 ਹੋਰ 

  0.57%

🔰 ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮਾਨਸਾ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ 🔰

〽️ 1️⃣ ਭੀਖੀ 

ਅਕਲੀਆ • ਅਲੀਸ਼ੇਰ ਕਲਾਂ • ਅਲੀਸ਼ੇਰ ਖੁਰਦ • ਅਨੂਪਗੜ • ਅਤਲਾ ਕਲਾਂ • ਅਤਲਾ ਖੁਰਦ • ਬੱਪੀਆਣਾ • ਭੁਪਾਲ • ਬੀਰ ਖੁਰਦ • ਬੁਰਜ ਝੱਬਰ • ਢੈਪਈ • ਧਲੈਵਾ • ਗੁੜਥੜੀ • ਹੀਰੋ ਕਲਾਂ • ਹੋਡਲਾ ਕਲਾਂ • ਜੱਸੜਵਾਲਾ • ਜੋਗਾ • ਖੀਵਾ ਦਿਆਲੂ ਵਾਲਾ • ਖੀਵਾ ਕਲਾਂ • ਖੀਵਾ ਖੁਰਦ • ਕਿਸ਼ਨਗੜ ਫਰਮਾਹੀ • ਕੋਟੜਾ • ਮਾਖਾ ਚਹਿਲਾਂ • ਮੱਤੀ • ਮੌਜੋ ਕਲਾਂ • ਮੌਜੋ ਖੁਰਦ • ਮੋਹਰ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ • ਮੂਲਾ ਸਿਘ ਵਾਲਾ • ਫਫੜੇ ਭਾਈਕੇ • ਰੱਲਾ • ਰੜ • ਸਮਾਉ •

🔆 2️⃣ ਬੁਢਲਾਡਾ 

ਅਚਾਨਕ • ਅਹਿਮਦ ਪੁਰ • ਅਕਬਰਪੁਰ ਖੁਡਾਲ • ਅੱਕਾਵਾਲੀ • ਆਲਮਪੁਰਬੋਦਲਾ • ਆਲਮਪੁਰ ਮੰਦਰਾ • ਅੰਡਿਆਂਵਾਲੀ • ਬੱਛੋਆਣਾ • ਬਹਾਦਰਪੁਰ • ਬਖਸ਼ੀਵਾਲਾ • ਬਰੇ • ਭਾਦੜਾ • ਭਖੜਿਆਲ • ਭਾਵਾ • ਬੁਢਲਾਡਾ ਪਿੰਡ • ਬੀਰੇਵਾਲਾ ਡੋਗਰ • ਬੀਰੋਕੇ ਕਲਾਂ • ਬੀਰੋਕੇ ਖੁਰਦ • ਬੋਹਾ • ਬੋੜਾਵਾਲ • ਚੱਕ ਭਾਈਕੇ • ਚੱਕ ਅਲੀਸ਼ੇਰ • ਦਰੀਆਪੁਰ • ਦਾਤੇਵਾਸ • ਧਰਮਪੁਰਾ • ਦਿਆਲ ਪੁਰਾ • ਦੋਦੜਾ • ਫਰੀਦਕੇ • ਗਾਮੀਵਾਲਾ • ਗੰਡੂ ਕਲਾਂ • ਗੰਡੂ ਖੁਰਦ • ਗੋਬਿੰਦਪੁਰਾ • ਗੋਰਖਨਾਥ • ਗੁੜੱਦੀ • ਗੁਰਨੇ ਕਲਾਂ • ਗੁਰਨੇ ਖੁਰਦ • ਹਾਕਮ ਵਾਲਾ • ਹਸਨਪੁਰ • ਹੀਰੋਖਰਦ • ਜਲਵੇੜਾ • ਜੋਈਆਂ • ਜੁਗਲਾਣ • ਕਾਹਨਗੜ • ਕਲੀਪੁਰ • ਕਣਕਵਾਲ ਚਹਿਲਾਂ • ਕਾਸਮਪੁਰ ਛੀਨਾ • ਖਤਰੀਵਾਲਾ • ਖੀਵਾ ਮੀਹਾ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ • ਖੁਡਾਲ ਕਲਾਂ • ਕਿਸ਼ਨਗੜ ਸੇਢਾ ਸਿੰਘ • ਕੁਲਾਣਾ • ਕੁਲਹਿਰੀ • ਕੁਲਰੀਆ • ਲੱਖੀਵਾਲਾ • ਲੱਖਮੀਰਵਾਲਾ • ਮਘਾਈਆ • ਮੱਲ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ • ਮਲਕੋ • ਮਲਕਪੁਰ ਭੀਮੜਾ • ਮੰਡਾਲੀ • ਮੰਡੇਰ • ਫੁਲੂਵਾਲਾ ਡੋਡ • ਫੁਲੂਵਾਲਾ ਡੋਗਰਾ • ਪਿੱਪਲੀਆ • ਰੱਲੀ • ਰਾਮਗੜ • ਰਾਮਗੜ ਸ਼ਾਰਪੁਰੀਆ • ਰਾਮਨਗਰ ਭੱਠਲ • ਰਾਮਪੁਰ ਮੰਦਰ • ਰੰਘੜਿਆਲ • ਰਿਉਂਦ ਕਲਾਂ • ਰਿਉਂਦ ਖੁਰਦ • ਸੈਦੇ ਵਾਲਾ • ਸੰਧਲੀ • ਸੰਘਰੇੜੀ • ਸਸਪਾਲੀ • ਸਤੀਕੇ • ਸ਼ੇਖਪੁਰ ਖੁਡਾਲ • ਸ਼ੇਰਖਾਂ ਵਾਲਾ • ਸਿਰਸੀਵਾਲਾ • ਟਾਹਲੀਆਂ • ਤਾਲਬਵਾਲਾ • ਟੋਡਰਪੁਰ • ਉਡਤ ਸੈਦੇ ਵਾਲਾ 

🔳 3️⃣ ਝੁਨੀਰ 

ਬਾਜੇਵਾਲਾ • ਬਨਵਾਲਾ • ਬਹਿਣੀਵਾਲ • ਭਲਾਈਕੇ • ਭੰਮੇ ਕਲਾਂ • ਭੰਮੇ ਖੁਰਦ • ਬੀਰੇ ਵਾਲਾ ਜੱਟਾਂ • ਬੁਰਜ ਭਲਾਈਕੇ • ਚਚੋਹਰ • ਚੈਨੇ ਵਾਲਾ • ਚਹਿਲਾਂ ਵਾਲਾ • ਛਾਪਿਆਂ ਵਾਲੀ • ਦਲੇਲ ਵਾਲਾ • ਦਲੀਏ ਵਾਲੀ • ਦਾਨੇਵਾਲਾ • ਦਸੋਦੀਆ • ਧਿੰਗੜ (ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮਾਨਸਾ) • ਫਤਿਹ ਪੁਰ • ਘੁੱਦੂਵਾਲ • ਗੁਰਕਣੀ • ਜੋੜਕੀਆਂ • ਝੇਰਿਆਵਾਲੀ • ਝੁਨੀਰ • ਖਿਆਲੀ ਚਹਿਲਾਵਾਲੀ • ਕੌਰਵਾਲਾ • ਕੋਟ ਧਰਮੂ • ਲਾਲਿਆਂ ਵਾਲੀ • ਮਾਖਾ • ਮਾਖੇ ਵਾਲਾ • ਮੀਆਂ (ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮਾਨਸਾ) • ਮੋਢਾ • ਮੋਫਰ • ਨੰਦਗੜ੍ਹ (ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮਾਨਸਾ) • ਪੈਰੋ • ਰਾਏਪੁਰ (ਪਿੰਡ) • ਰਾਮਾਨੰਦੀ • ਸਾਹਨੇਵਾਲੀ • ਤਲਵੰਡੀ ਅਕਲੀਆ • ਟਾਂਡੀਆ • ਉਡਤ ਭਗਤ ਰਾਮ • ਉਲਕ •

◼️ 4️⃣ ਮਾਨਸਾ 

ਮਾਨ ਅਸਪਾਲ • ਬਰਨਾਲਾ (ਪਿੰਡ) • ਭਾਈਦੇਸਾ • ਭੈਣੀ ਬਾਘਾ • ਬੁਰਜ ਧਲੈਵਾੰ • ਬੁਰਜ ਹਰੀਕੇ • ਬੁਰਜ ਰਾਠੀ • ਚਕੇਰੀਆ • ਦਲੇਲ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ • ਡੇਲੁਆਣਾ • ਦੁਲੋਵਾਲ • ਗਾਗੋਵਾਲ • ਗੇਹਲੇ • ਘਰਾਂਗਣਾ • ਹੀਰੇ ਵਾਲਾ • ਜਵਾਹਰਕੇ • ਕੱਲੋ • ਕਰਮਗੜ ਔਤਾਂਵਾਲੀ • ਖਾਰਾ • ਖੜਕ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ • ਖਿਆਲਾ ਕਲਾਂ • ਖਿਆਲਾ ਖੁਰਦ • ਖਿੱਲਣ • ਖੋਖਰ ਕਲਾਂ • ਖੋਖਰ ਖੁਰਦ • ਕੋਟ ਲੱਲੂ • ਕੋਟਲੀ ਕਲਾਂ (ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮਾਨਸਾ) • ਮਾਨਬੀਬੜੀਆਂ • ਮਲਕਪੁਰ ਖਿਆਲਾ • ਮਾਨਸਾ ਖੁਰਦ (ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮਾਨਸਾ) • ਮੌਜੀਆਂ • ਮੂਸਾ (ਪਿੰਡ) • ਨੰਗਲ ਕਲਾਂ • ਨੰਗਲ ਖੁਰਦ • ਨਰਿੰਦਰ ਪੁਰਾ • ਰਮਦਿੱਤੇ ਵਾਲਾ • ਸੱਦਾ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ • ਸਹਾਰਨਾ • ਤਾਮਕੋਟ • ਠੂਠਿਆਂ ਵਾਲੀ • ਉਭਾ •

5️⃣ ਸਰਦੂਲਗੜ੍ਹ 

ਆਦਮਕੇ • ਆਹਲੁਪੁਰ • ਅਲੀਕੇ • ਬਰਨ (ਪਿੰਡ) • ਭਗਵਾਨਪੁਰਾ ਹੀਗਣਾ • ਭੱਲਣਵਾੜਾ • ਭੂੰਦੜ (ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮਾਨਸਾ) • ਚੋਟੀਆਂ • ਚੁਹੜੀਆਂ • ਧਿਗਾਣਾ • ਫੱਤਾ ਮਾਲੋ ਕਾ • ਹੀਰਕੇ • ਜਗਤ ਗੜ ਬਾਂਦਰਾ • ਜਟਾਣਾ ਕਲਾੰ • ਜਟਾਣਾ ਖੁਰਦ • ਝੰਡਾ ਕਲਾਂ • ਝੰਡਾ ਖੁਰਦ • ਝੰਡੂਕੇ • ਕਾਹਨੇਵਾਲਾ • ਕਰੰਡੀ • ਕਲੀਪੁਰ ਡੂੰਮ • ਕੌਰੀਵਾਲਾ • ਖੈਰਾ ਕਲਾਂ • ਖੈਰਾ ਖੁਰਦ • ਕੋਟੜਾ • ਕੁਸਲਾ • ਲੋਹਗੜ • ਮਾਨਖੇੜਾ • ਮੀਰਪੁਰ ਕਲਾਂ • ਮੀਰਪੁਰ ਖੁਰਦ • ਨਾਹਰਾਂ • ਫੁਸ ਮੰਡੀ • ਰਾਜਰਾਣਾ • ਰਣਜੀਤ ਗੜ ਬਾਂਦਰਾਂ • ਰੋੜਕੀ • ਸਾਧੂਵਾਲਾ • ਸੰਘਾ • ਸਰਦੂਲੇਵਾਲਾ • ਟਿੱਬੀ ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ •

🔢 A look at the district

Area: 2,174 Sq. Km.

🆔 Language

Punjabi

Village: 2️⃣4️⃣9️⃣

Population: 7,69,751

👦 Male: 4,08,732

👧 Female: 3,61,019

🏥 Hospital

Sub Divisional Hospital Budhlada

Budhlada 151502

Phone: 01652-250073

🏪 Sub Divisional Hospital Sardulgarh

Sardulgarh, Mansa 151507

🏪 Community Health Center

Link Road Mansa to Patiala on Main Road, Khiala Kalan

🏪 Community Health Center Bhikhi

Near Police Station Bhikhi, Mansa 151504

🏪 District Hospital Mansa

Water Works Road, Mansa 151505

Phone: 01652-222369

📞 Helpline number

📞 Child Helpline: 1098

📞 Women's Helpline: 1091

📞 Crime Prevention: 1090

📞 Police Control Room: 100

📞 Call Center for Citizens: 155300

📞 Ambulance: 108

🚍 Transport 

Mansa is well linked to other cities, particularly the national capital, New Delhi, by an efficient rail and transport system. The nearest airports are located at New Delhi and Chandigarh which are 248 km and 180 km away by road respectively. New airports will be in working soon at Ludhiana, International Airport at Bhatinda. It is connected by rail and situated on the Delhi–Bathinda branch line of Northern Railway. Many trains like New Delhi–Bathinda Intercity Express, Ferozepur Mumbai Janta Express, Bikaner Guwahati (Avadh Assam Express)and Punjab Mail arrive at Mansa railway station. Besides, there are several passenger trains running between New Delhi and Mansa at regular intervals daily. Mansa is well connected to all the cities of Punjab by bus routes.

🌀 Notable people 

🌊 Harbhajan Singh Manshahia- former cabinet minister (excise and taxation) during the reign of S.Lachmman Singh(former chief minister of Punjab(1967)

🌊 Dr. Mukhdeep Singh Manshahia- University Professor and Artificial Intelligence Expert

🌊 Sawarn Singh- Olympian Arjuna Awardee. Maharaja Ranjit Singh state Award. Vill. Dalelwala

🌊 Sukhmeet Singh- Asian Games 2018 Gold medalist Rowing . Vill. Kishangarh Pharwahi

🌊 Gavie Chahal – Actor

🌊 Deep Dhillon – Singer

🌊 Aman Dhaliwal – Actor

🌊 Ajmer Singh Aulakh – Punjabi writer

🌊 Shipra Goyal – Singer

🌊 Nirmal Rishi – Punjabi actress

🌊 Sidhu Moose Wala – Indian singer, lyricist and actor associated with Punjabi music and Punjabi cinema

🌊 Kulwinder Billa – Singer

🌊 Sarvagya Manchanda - Chartered Accountant

🌊 Korala Mann - Notable Punjabi Singer

🌊 Ashok Bansal Mansa 

🌊 Harman Sidhu 

🌊 ਲਾਭ ਹੀਰਾ

🌊 harmaneet - ਰਾਣੀ ਤੱਤ

🌊 Sahil Sharma - ਰਾਵਣ ਜੋਗ

🔆 BOXER - Gagan Dhillon 

♨️ ਮੁੱਖ shops

1️⃣ ਬੂਟਾਂ ਦੀ - ਭੋਲੇ ਦੀ ਹੱਟੀ Bansal Boot House Mansa Rajnish Bansal Bhola

2️⃣ KS SWEETS - ਮਿਠਾਈ ਦੀ

3️⃣ ਮੋਬਾਇਲ - BALAJI MOBILES

4️⃣ ਲੇਡੀਜ਼ ਸੂਟ - ਮਾਨਾਂ ਵਾਲੇ

5️⃣ ਮੋਬਾਇਲ ਮੁਰੰਮਤ - ਰਣਵੀਰ

6️⃣ INSTITUTE - ਕੋਹਲੀ INSTITUTE OF MATHEMATICS Pawan Kohli 

7️⃣ ਰੀਪਰ - SARDAR REEPER

8️⃣ ਬੁੱਕ ਡੀਪੂ - ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਬੁੱਕ ਡੀਪੂ

9️⃣ CYCLE + ਰੇਹੜੀ - MEHTA CYCLE WORKS Ashok Mehta 

1️⃣0️⃣ ਫਰਨੀਚਰ - ਆਰਤੀ

1️⃣1️⃣ ਕੈਂਪਰ ਪਾਣੀ - ਕੇਵਲ ਸ਼ਰਮਾ

1️⃣2️⃣ ਲਹਿੰਗਾ HOUSE - LUCKY

1️⃣3️⃣ ਕੱਪੜੇ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ - TINKU

1️⃣4️⃣ BIKE - ਰਾਜਾ ਮੋਟਰਜ਼

1️⃣5️⃣ PUBLICATION - GOOD WILL PUBLICATION Sonu Mehta 

1️⃣6️⃣ GENTS JEANS - HE POINT

1️⃣7️⃣ DISPOSAL - MEENU

1️⃣8️⃣ MEDICINE - MANSA MEDICAL

1️⃣9️⃣ FAST FOOD - NIKKI 

2️⃣0️⃣ ਕੈਟਰਿੰਗ - ਸਟੈਂਡਰਡ ਕੈਟਰਿੰਗ Manjit Singh 

2️⃣1️⃣ ਇਨਵੇਂਟਰ - ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ

2️⃣2️⃣ ਫਰੂਟ - SONU

2️⃣3️⃣ AMAZONE - AMAN C4U + Karmjeet Varma

2️⃣4️⃣ ਹੋਟਲ and ਰੈਸਟੂਰੈਂਟ - TAJ

2️⃣5️⃣ BOILER - GURPREET

2️⃣6️⃣ NEWSPAPER - ਵਿਲੱਖਣ ਸੋਚ Alwinder Goyal

2️⃣7️⃣ ਪੱਤਰਕਾਰ - ਸਤੀਸ਼ mehta Gopi Mehta 

2️⃣8️⃣ ਸਮਾਜਸੇਵੀ - Birbal Dhaliwal 

2️⃣9️⃣ ਢਾਬਾ - ਸ਼ੇਰ ਏ ਪੰਜਾਬ Jagsir Singh

3️⃣0️⃣ ਪ੍ਰਚੂਨ ਸੋਦਾ ਪਤਾ- KHETU CHIMAN LAL

3️⃣1️⃣ PAN ਭੰਡਾਰ - ਮਹਿਤਾ ਪਾਨ ਵਾਲਾ

3️⃣2️⃣ TV - BPL + TEXLA ਵਾਲੇ

3️⃣3️⃣ ਬੰਦੂਕ - ਮਿੱਢਾ ਬੰਦੂਕ HOUSE

3️⃣4️⃣ ਬੈਟਰੀ - Channi Battery House 

3️⃣5️⃣ SALOON - Ginni Bhatti 

3️⃣6️⃣ TAILOR - Kala Tailor

3️⃣7️⃣ NUT BOLELT - ਖੈਰਾਤE

3️⃣8️⃣ WATER PIPE ਮੱਛੀ MOTOR - KHAILA ਵਾਲੇ

⛲ ਮੁੱਖ ਚੌਂਕ - ਸੇਵਾ ਸਿੰਘ ਠੀਕਰੀਵਾਲਾ